Beschouwing

Twitter, Hyves, Facebook en de Postduif.



De tijd waarin de maatschappij zich lijkt te vervreemden van de werkelijkheid, de mensen zich terugtrekken in de computerkamers of verschuilen achter twee oordopjes en een telefoon lijkt op een terugval in sociaal isolement. Maar is dat wel zo? Worden mensen als ze een netwerk van sociale contacten van achter een scherm onderhouden, minder gemeenschappelijk en genegen met elkaar? Worden ze afstandelijker? Of generaliseert Koningin Beatrix er in haar kerstrede, zonder duidelijke aanleiding, op los?



De technologische vooruitgang van de laatste paar jaar was explosief, veel nieuwe websites zagen het levenslicht en trokken binnen een mum van tijd een miljoenenpubliek. De nadruk lag vooral op de netwerksites. Sites waar je met een paar klikjes je vrienden, familie, kennissen en vreemden kan bereiken, kijken wat ze aan het doen zijn en onderling kan communiceren. Sociale netwerksites als Facebook, Twitter en een Nederlandstalige variant, Hyves zagen een explosieve groei van gebruikers.

Maar wat zijn de gevolgen van dit excessieve gebruik van het internet in plaats van de stembanden. Volgens Beatrix drijft het ‘sociale’ van het netwerken ons juist verder uit elkaar. Afstanden worden vergroot en mensen hebben steeds minder solidariteit en compassie voor de ander. Het is makkelijker om mensen te vernederen en uitingen van emoties de vrije loop te laten gaan van achter een scherm. Daar heeft ze een punt. Er kan namelijk zonder enige gene vernederd worden. Anoniem en veilig vanuit je kamer iemand compleet de grond in boren is makkelijker dan ooit tevoren. Sociale afstanden worden daardoor inderdaad vergroot en discussies steeds harder. Met als gevolg dat sociale en maatschappelijke polarisatie zijn aantrede doen.

Maar als ik mijzelf, als gebruiker van sociale netwerksites, niet hypocriet tot uiting moet laten komen zal ik de kerstrede van Beatrix ook mogen bagatelliseren. Beatrix zegt namelijk dat alleen in rampspoed mensen alles over hebben voor de ander en hen onbaatzuchtig te steunen. Met andere woorden, alleen als er een ramp gebeurt is iedereen aardig voor elkaar. Als er een ramp gebeurt zegt iedereen ‘offline’ elkaar gedag en gaat ‘offline’ een gesprek met elkaar aan. Dit is natuurlijk je reinste onzin en past totaal niet in het huidige maatschappelijke plaatje. Beatrix’ betoog doet hier een beetje mager aan. Ze ziet niet waar het internet ook toe in staat is en belicht het door haar gecreëerde ‘probleem’ maar van één kant. Conservatief omdat ze duidelijk geen inzicht heeft in waar het internet een grote plaats heeft in de huidige maatschappij. Want waar het internet soms keihard tegen de sociale cohesie aanschopt kan het ook leiden tot een algemeen betrokkenheidgevoel.

Op het moment dat de aardbeving in Haïti plaatsvond was er een explosie aan medeleven op Twitter te aanschouwen. Er ontstond sociale cohesie in berichtjes van maximaal 140 tekens. Mensen voelden zich direct betrokken. Twitter was ook de eerste in het brengen van het nieuws, ruim voordat CNN er aandacht aan besteedde.

De andere sites, Facebook en Hyves zijn meer gericht op je sociale netwerk. Waar je met Twitter maximaal 140 tekens per bericht kan versturen kan je met Facebook en Hyves beter je netwerk onderhouden en uitbreiden. Je hoeft verre vrienden nooit meer te missen en altijd contact blijven houden. Contact houden met iedereen om je heen is makkelijker dan ooit en afspraken zijn zo gemaakt. Foto’s en video’s zijn zo gedeeld. Afstanden worden juist verkleind.

De komst van sociale netwerksites heeft de maatschappij veranderd. Vrienden zijn binnen handbereik en nieuws wordt je gebracht, luttele seconden nadat het gebeurd is. De afstanden worden hierdoor verkleind en gemeenschappelijkheid binnen je netwerk vergroot. Maar het gevaar van het anoniem discussiëren is dat de maatschappij ook kan verharden en discussies kunnen leiden tot agressie. En dat mag niet gebeuren. Maar waar de maatschappij zich altijd weet aan te passen aan innovaties, zal dat in dit geval ook gebeuren. Het sociale netwerk is onderdeel van je leven en je zal er waarschijnlijk ook vaak mee in aanraking komen.